Ран детски развој е тема која секогаш предизвикува големо внимание кај родителите. Во најраните години од животот, особено во првата година, се случуваат најголемите промени кај секое бебе – од првите насмевки, до првите обиди за одење. Во овој период се поставуваат темелите на моторните вештини, јазикот, емоциите и социјалните односи. Затоа е важно да се следи развојот, да се охрабрува детето преку игра, и да се препознаваат моментите кога е потребно дополнително внимание.
Во првите три месеци, бебето се прилагодува на светот надвор од мајчината утроба. Најголем дел од времето го поминува спиејќи и цицајќи, но во позадина се одвиваат огромни процеси во детскиот мозок. Тоа е период кога се формираат милиони нови нервни врски кои му помагаат на бебето да ја запознава својата околина.
Во овој квартал родителите најчесто забележуваат дека бебето реагира на светлина и звуци, се смирува на гласот на мајката или таткото и покажува рефлексни движења – како стегање на прстот или вртење на главата кон дојка. Околу вториот месец се појавува првата свесна насмевка, а на крајот на третиот месец многу бебиња веќе можат да ја држат главата поцврсто и почнуваат да произведуваат први звуци.
Зошто е важно да се следи овој период? Затоа што преку насмевките, контактот со очи и гласовната реакција, бебето ги поставува основите на комуникацијата и социјалната поврзаност. Првите игри како „криење со лице“ или едноставно зборување со бебето го стимулираат неговиот сензорен и емоционален развој.
Вториот квартал од животот е време кога бебето станува се поактивно и љубопитно. Во овој период почнува свесно да ги движи рацете и нозете, да фаќа предмети и да ги носи кон устата. Оваа навидум едноставна активност е клучна за развој на координацијата и разбирање на светот преку допир и вкус.
До петтиот или шестиот месец многу бебиња можат кратко да седат со поддршка, да се превртуваат од стомак на грб и обратно, а некои покажуваат и први обиди за пълзење. Во овој период, детето почнува повеќе да „разговара“ преку гугање и различни звуци, како и да реагира на своето име.
Зошто е важно да се следи овој период? Овие месеци го градат темелот за комуникација и моторни вештини. Преку игра, како што се дрвени играчки или разнобојни предмети без штетни бои, се стимулираат сетилата и се поттикнува истражувачкиот дух. Ова е време кога родителите треба активно да комуницираат, да му читаат приказни и да го охрабруваат детето да се движи.
Третиот квартал од првата година е време на големи промени. Бебето станува многу поактивно, сака да го истражува просторот и полека почнува да ја разбира причинско-последичната врска – ако фрли играчка, таа паѓа; ако направи звук, родителот реагира.
Во овој период многу деца активно пълзат, некои се креваат на нозе со држење, а дел почнуваат да се движат покрај мебел. Фината моторика напредува – бебето може да земе предмет со два прста (пинцета фат) и да го преместува од една рака во друга. Се појавуваат и првите јасни слогови како „ма-ма“ или „ба-ба“.
Зошто е важно да се следи овој период? Развојот на моториката и јазикот се тесно поврзани со развојот на детскиот мозок. Преку игри што поттикнуваат движење, како туркање топка или повлекување едноставни дрвени играчки, детето ја гради својата самодоверба и координација.
Последниот квартал од првата година е највозбудлив за повеќето родители. Во овој период децата почнуваат да стојат со поддршка, а дел од нив прават и први самостојни чекори. Стануваат многу поактивни и сакаат да ја истражуваат околината, што бара од родителите дополнителна грижа за безбедност.
Во овој период се јавуваат и првите свесни зборови – најчесто „мама“, „тато“ или едноставни звуци што значат нешто конкретно за бебето. Детето почнува да разбира едноставни инструкции како „дај ми ја топката“ и сака да имитира гестикулации или движења од возрасните.
Зошто е важно да се следи овој период? Првите чекори и зборови претставуваат големи пресвртници во детскиот развој. Тие се резултат на месеци работа на моториката, јазикот и емоционалната поврзаност. Преку игра – градење со дрвени коцки, едноставни песни со движења или интерактивни игри – детето учи да комуницира и да се движи поуверено.
Следењето на ран детски развој не значи споредување со други деца, туку разбирање на сопственото дете. Преку забележување на малите промени и нови вештини, родителите можат да препознаат дали детето напредува и да го поддржат на соодветен начин. Во исто време, играта останува најважниот алат за учење – таа го стимулира детскиот мозок, ја поттикнува љубопитноста и создава силна емоционална врска меѓу детето и родителот.
Првата година од животот е исполнета со неверојатни промени – од првите насмевки до првите чекори. Овој водич може да им помогне на родителите да разберат што обично се случува во секој квартал и зошто е важно да се следи детскиот развој. Сепак, секое дете е уникатно и може да се развива побрзо или поспоро од опишаните рамки. Затоа, важно е да не се прави споредба со други деца.
Ако постои сомнеж или загриженост за развојот, секогаш најдобро е да се консултирате со матичниот лекар на вашето дете. Тој може да даде најсоодветна проценка и насока. Најважно е да се запамети дека најраните години од животот се период кога љубовта, вниманието и играта го поставуваат патот кон здрав и среќен раст.
